Kuşadalı Mustafa Bin Hamza ve “Netâicu’l-Efkâr Fî Şerhi’l-İzhâr” adlı eseri : (inceleme ve tahkik)

ÖZETKUŞADALI MUSTAFA BİN HAMZA VE “NETÂİCU’L-EFKÂR FÎ ŞERHİ’L-İZHÂR” ADLI ESERİ(İNCELEME VE TAHKİK)XVI. asır Osmanlı âlimlerinden olan İmam Birgivî’nin (ö.981/1573) nahiv ilmine dair telif ettiği İzhâru’l-esrâr bu sahada önemli bir yer edinmiş, uzun yıllar Osmanlı medreselerinde okutulmuş ve büyük bir kabul görmüştür. Kuşadalı Mustafa b. Hamza’nın (ö.1085/1674’den sonra) Netâicü’l-efkâr adlı İzhar şerhi bu alanda yazılan şerhlerin meşhuru olup, en çok rağbet göreni olmuştur. Uzun yıllar Osmanlı medreselerinde İzhâru’l-esrâr ile birlikte ders kitabı olarak okutulmuştur. Biz de bu çalışmamızda İzhâr ile beraber yıllarca okutulmuş olan bu eseri, müellifini, üzerine yapılan haşiye çalışmalarını ve kıymet-i ilmiyesini ortaya koymaya çalıştık. Çalışmamız, inceleme ve metnin tahkiki olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Türkçe olan birinci kısım; giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. “GİRİŞ” bölümünde Osmanlı medreselerinde eğitim ve eğitim müfredatıyla Netâicü’l-efkâr’ın müfredattaki yeri ortaya konulmaya çalışılmıştır. “2.BÖLÜM”’de müellifin hayatına ve eserlerine dair bilgiler verilmiştir. “3.BÖLÜM”’de İmam Birgivî ve İzhâru’l-esrâr’ına dair kısa bir malumat verildikten sonra Kuşadalı Mustafa b. Hamza’nın Netâicü’l-efkâr adlı eseri tafsilatlı olarak ele alınmıştır. Arapça olan “4.BÖLÜM”’de Netâicü’l-efkâr’ın tahkikli metni yer almaktadır. ABSTRACTMUSTAFA BİN HAMZA of KUŞADASI and His “NETÂİCU’L-EFKÂR FÎ ŞERHİ’L-İZHÂR” (Review and Analysis)İzhâru’l-esrâr by İmam Birgivî (d. 981/1573), who was one of the leading figures of the Ottoman scholars, had widely been valued and taught in the Ottoman madrasas. And Netâicü’l-efkâr, İzhar by Mustafa b. Hamza of Kuşadası has been the most famous and mostly regarded of all the commentaries of İzhar. The latter had been read for several decades in the Ottoman classic schools.In this study we have tried to introduce the latter work, which had been taught for years along with İzhar, and to treat the commentaries made upon it, and to show how important it is scholarly.This study consists of two chapters; review and the analysis of the text. In the first, which is in Turkish, is composed of two parts. In the "Introduction" we have endeavoured to treat the system of education and the syllabus and the place Netâicü’l-efkâr had in it. And in the "2nd PART" is given information on the life and work of the author. In the "3rd PART" after some information given on Imam Birgivi and his İzhâru’l-esrâr, Netâicü’l-efkâr of Mustafa b. Hamza is reviewed in detail. And the "4th PART" there is the critical text of Netâicü’l-efkâr